Infrastructuur, ruimte en grenzen: havenontwikkeling en de strijd om de Schelde

Eeuwenlang is er gestreden om de controle over de Westerschelde. Van groot geopolitiek belang als toegangspoort tot de havensteden Antwerpen, Gent en het Europese achterland, en andersom, als verbinding met de wereld. De landsgrens die dwars door het Scheldebekken loopt, heeft lange tijd de ontwikkeling van dit gebied belemmerd. De grens zorgt aan Vlaamse zijde voor een blijvende afhankelijkheid van Nederlandse medewerking aan bijvoorbeeld de uitdieping van de Schelde, de vergroting van de zeesluizen in Terneuzen en de vestiging van achterlandverbindingen (zoals bijvoorbeeld de ‘IJzeren Rijn’).

Andersom weet Zeeland maar zeer beperkt te profiteren van de welvarende Vlaamse steden. Ondanks de nabijheid van Antwerpen, Gent en Brugge is Zeeuws-Vlaanderen een krimpende, en binnen de Nederlandse context volstrekt gemarginaliseerde grensregio. Maar daar lijkt verandering in te komen. In plaats van met de ruggen naar elkaar toe te staan, zien beide zijden van de grens steeds meer een gezamenlijke nieuwe toekomst. Met name de recente fusie van de havenschappen van Vlissingen/Terneuzen en Gent springt in het oog. In deze bijdrage belichten we deze unieke gebeurtenis – vanuit ruimtelijk, historisch, geopolitiek én bestuurskundig perspectief –, en we bespreken de betekenis ervan voor het bredere proces van grensoverschrijdende integratie in het Scheldebekken.